خبرگزاری آریا - این روزها، توجه رسانهها به اعماق فضا جلب شده است. ستارهشناسان اعلام کردهاند جرمی ناشناخته، با مسیر و سرعتی غیرعادی، وارد منظومه شمسی شده و در حال حرکت به سوی خورشید است.
گزارش آزمایشگاه وابسته به سازمان فضایی آمریکا ناسا حاکیست که یک شیء ناشناس فضایی موسوم به اطلس / 31 (3I/ATLAS) هنگام نزدیک شدن به خورشید حرکتی مانور گونه داشته که نشان دهنده شتاب یافتن حرکت آن در فضای بدون جاذبه زمین یا در خلاء است.
کشف اطلس 31
جرم 31 /ATLAS نخستینبار در تابستان 2025 توسط تلسکوپ «اطلس» در هاوایی شناسایی شد؛ سامانهای خودکار که برای هشدار درباره سیارکهای نزدیک به زمین طراحی شده است. مسیر اولیه این جرم نشان میداد که برخلاف اغلب دنبالهدارها، از بیرون منظومه شمسی آمده و سرعت آن نیز بیش از آن است که بتواند در مدار خورشید باقی بماند. به بیان سادهتر، 31/ATLAS مهمان گذرایی است از فضای میانستارهای؛ جرمی که به احتمال زیاد از یک منظومۀ دیگر یا حتی از بقایای تولد ستارگان جوان رانده شده است.
مسیر غیرعادی
اما بررسیهای بعدی نشان داد که جرم یادشده در مسیر خود به سوی خورشید، به شکلی نامعمول در حال چرخش است. دادههای اولیه از تلسکوپهای رادیویی و اپتیکی نشان میدادند که بخشهایی از سطح آن بازتاب نوریِ متفاوتی دارند؛ به گونهای که برخی پژوهشگران فرض کردند ممکن است شامل ترکیبات فلزی یا حتی ساختارهایی غیرطبیعی باشد.
این فرضیه، مشابه جنجالهایی است که در زمان مشاهدۀ اوموآموا مطرح شد؛ همان جرم کشیده و تختی که «آوی لوئب»، استاد فیزیک هاروارد، احتمال داد شاید یک سازۀ مصنوعی و بقایای فناوری بیگانه باشد. هرچند اکثریت جامعۀ علمی آن نظریه را رد کردند. اما ورود جرم جدیدی با رفتار مشابه، بار دیگر تخیل عمومی را شعلهور ساخته است.
آوی لوب، دانشمند دانشگاه هاروارد، احتمال داده که نیرویی ناشناخته بر این جسم تأثیر میگذارد که انحراف آن از مسیر اصلی را هنگام نزدیک شدن به خورشید موجب میشود. او مطرح کرده که احتمالاً ATLAS از طریق نیروهای ناشی از «پرتاب جت» حرکت میکند.
لوب اضافه کرده که اگر این فرضیه درست باشد، این جسم ممکن است طی یک بازه زمانی مشخص نیمی از جرم خود را از دست بدهد.
وی همچنین اظهار داشته که چنین کاهش چشمگیر جرم باید به صورت ابری بزرگ از گاز که در ماههای آینده، یعنی آبان و آذر 1404، پیرامون 3I/ATLAS ظاهر می شود، قابل مشاهده باشد.
این کشف نوآورانه که به طور رسمی با نام 3I/ATLAS (C/2025 N1) ثبت شده، سومین جرم میانستارهای است که پس از کشف اوموآموآ در سال 2017 و 2I/Borisov در سال 2019، تاکنون شناسایی شده است.
اما حقیقتاً 3I/ATLAS چیست؟ مقصد آن کجاست؟ آیا ممکن است این مهمان عجیب از منظومهای دیگر فراتر از یک دنبالهدار معمولی باشد؟
کشف اطلس 31 چیست؟
گمان میرود 3I/ATLAS یک دنبالهدار باشد؛ جرمی با دُم که با نزدیکی به خورشید روشنتر میشود و نشانههایی از آزادسازی گرد و غبار و گاز را نشان میدهد.
نام آن نیز بر اساس منشأ آن انتخاب شده است: "3" زیرا سومین جرم میانستارهای کشفشده تاکنون است، "I" برای ارتباط آن با اجرام میانستارهای، و "اطلس" به دلیل شبکه تلسکوپی که آن را برای نخستین بار مشاهده کرده است.
ویژگی برجسته این جسم، منشأ آن است. سرعت و مسیر حرکت آن نشان میدهد که تحت تأثیر جاذبه خورشیدی قرار ندارد، به این معنا که احتمالاً در منظومه ستارهای دیگری شکل گرفته و به طور اتفاقی وارد سیستم ما شده است.
این تصویر ارائهشده توسط ناسا و آژانس فضایی اروپا، دنبالهدار میانستارهای 3I/ATLAS را نشان میدهد که توسط تلسکوپ هابل در تاریخ 30 تیر 1404 از فاصلهای حدود 445 میلیون کیلومتری زمین ثبت شده است.
سرعت حرکت و مسیر پیش رو
طبق نظر ستارهشناسان، دنبالهدار 3I/ATLAS در فضا با سرعت بیش از 200 هزار کیلومتر بر ساعت (حدود 61 کیلومتر در ثانیه) حرکت میکند و با نزدیک شدن به خورشید بر سرعت آن افزوده میشود.
این دنبالهدار دارای مداری سهموی است یعنی سرعت آن آنقدر بالا است که نمیتواند تحت تأثیر جاذبه خورشید قرار گیرد.
در گفتوگویی با روزنامه گاردین، کون استویستیس، مدیر بخش دنبالهدارها و شهابسنگها در انجمن نجومی ویکتوریا اعلام کرد: این دنبالهدار عملاً از نظام داخلی منظومه شمسی عبور کرده و بین مدار مریخ و زمین قرار خواهد گرفت، سپس مسیر خود را با عبور از کنار خورشید دنبال خواهد کرد.
وی افزود: این دنبالهدار در مداری سهموی حرکت میکند. به همین دلیل، تحت تأثیر جاذبه خورشید قرار ندارد و با سرعت فوقالعاده زیادی در حال عبور است. در نتیجه، به زودی از منطقه داخلی منظومه شمسی خارج خواهد شد.
بر اساس اعلام ناسا، نزدیکترین فاصلهای که دنبالهدار 3I/Atlas به زمین خواهد رسید، حدود 270 میلیون کیلومتر است.