خبرگزاری آریا- درحالیکه در جهان امروز رسانهها بهعنوان رکن چهارم دموکراسی شناخته میشوند، در کشور ما متأسفانه روندی معکوس در حال شکلگیری است، بهگونهای که در برخی نهادها، روابط عمومیها به جای تعامل سازنده با رسانهها، بر فعالیت آنها سایه انداختهاند.
به گزارش خبرگزاری آریا در آذربایجانشرقی، بسیاری از خبرنگاران و رسانهها ناچارند برای ادامه کار، در چارچوب و زیر نظارت روابط عمومیها فعالیت کنند و این وضعیت نهتنها استقلال حرفهای رسانهها را تضعیف میکند، بلکه یادآور تجربه تاریخی کشورهایی است که در غیاب رسانههای آزاد، اعتماد و همراهی مردم را از دست دادند.
در سالهای اخیر، روابط عمومی بسیاری از نهادها به جای ایفای نقش تحلیلی و پاسخگویی، به ساختارهای کنترل محتوا تبدیل شدهاندبه طوری که خبرنگاران و رسانهها در موارد متعدد مجبور میشوند گزارشها، تحلیلها و حتی پیوندهای خبری خود را پیش از انتشار در اختیار دستگاهها بگذارند؛ وضعیتی که در تضاد با فلسفه وجودی رسانه به عنوان ناظر اجتماعی است.
این روند در حالی ادامه دارد که تاریخ معاصر ایران نشان داده هرگاه مطبوعات استقلال خود را حفظ کردهاند، جامعه و حکومت هر دو از آن منتفع شدهاند، در دوران مشروطه، روزنامههایی چون صوراسرافیل و حبلالمتین با وجود محدودیتها توانستند وجدان بیدار جامعه باشند.
در دهه 1320 و نیز دوره اصلاحات (دهه 1370)، رسانههای آزاد سبب رشد آگاهی عمومی و افزایش پاسخگویی سیاسی شدندو همین تجربه در کشورهای موفق همچون ژاپن، آلمان و اسکاندیناوی نیز دیده میشودتا جایی که روابط عمومیها بازوی ارتباطی مردماند، نه ابزار مهار رسانه.
اما در دو دهه اخیر، با گسترش مجوزهای بیضابطه برای پایگاههای خبری وابسته به دستگاهها، مرز میان رسانه حرفهای و تریبون سازمانی از میان رفته است، در نتیجه، بسیاری از خبرنگاران مستقل در نشستهای خبری نادیده گرفته میشوند یا به حاشیه رانده میشوند؛ در حالیکه نقد رسانهای میتواند موتور اصلاح درونسازمانی باشد.
با وجود این، هنوز روابط عمومیهای دلسوزی وجود دارند که به نقش واقعی خود واقفاند و تسهیل ارتباط شفاف میان مردم و نهادها. آینده رسانه در گروی همین درک متقابل است.
پس باید بپذیریم نجات رسانه کشورمان در بازگشت به سه اصل خلاصه میشود: 1-استقلال، 2-شفافیت و پاسخگویی.
رسانه زمانی میتواند در خدمت توسعه ملی باشد که از قید مجوزها و ملاحظات سازمانی رها شود و روابط عمومی نیز، بهجای کنترل، صدای مردم را بازتاب دهد.
محمدرضا ایازی/ پژوهشگر حوزه علوم سیاسی مقطع دکتری